Bazylika katedralna Wniebowzięcia NMP w Płocku jest jedną z pięciu najstarszych polskich katedr. Romańska świątynia powstała na Wzgórzu Tumskim w miejscu drewnianego kościoła, w którym – jak twierdzi Galla Anonim – pasowano na rycerza księcia Bolesława Krzywoustego.
Konsekrowana w 1144 r., wielokrotnie niszczona przez najeźdźców, była remontowana, odbudowywana i rozbudowywana, m.in. o dwie gotyckie wieże zachodnie i do dziś jest jednym z najcenniejszych zabytków architektonicznych i świadków historii Mazowsza i Polski.
To tutaj spoczywają prochy polskich władców: Władysława Hermana i Bolesława Krzywoustego. Tu znalazła wieczny spoczynek blisko połowa książąt mazowieckich, m.in. Konrad Mazowiecki, jego wnuk Bolesław II oraz prawnuk Wacław Płocki, jego syn Bolesław III, a także inny prawnuk Konrada Mazowieckiego, Siemowit III, jego brat Kazimierz oraz synowie Siemowit IV i Henryk, który był biskupem płockim. Tu także spoczywa ostatni książę ziemi płockiej przed jej włączeniem do Korony – Janusz II.
Specjalnie dla bazyliki zostały zamówione w magdeburskiej ludwisarni ogromne dwuskrzydłowe drzwi obite spiżowymi płytami z płaskorzeźbami. Bezcenny zabytek został w niewyjaśnionych okolicznościach przetransportowany w XIII lub XIV wieku do Nowogrodu Wielkiego, gdzie można go podziwiać do dziś w Soborze Sofijskim. Replika Drzwi Płockich powstała w 1981 r. i można ją oglądać w bazylice.
