Tu gotyk i tam gotyk, niby to samo, a coś zupełnie innego! Ok. 100 km od Warszawy znajdują się dwa zamki – gotycki i neogotycki. Potężna średniowieczna twierdza, niezdobyta w czasach księstwa mazowieckiego i cudowny zameczek, pałacyk właściwie, wyglądający, jakby ktoś go wykonał z koronki. Ciechanów i Opinogóra – dwa zamki, dwa światy i jedna niesamowita wyprawa. Na samo zwiedzanie obu miejscowości warto zarezerwować minimum 5 godzin.
miniprzewodnik do pobrania (pdf)
Ciechanów – jedno z najstarszych miast Mazowsza
Ciechanów to nie tylko zamek, ale także bardzo ciekawe miasto, jedno z najstarszych na Mazowszu. Można przyjrzeć mu się uważniej wędrując od dworca kolejowego do głównego celu podróży, czyli zamku. Zajrzyjmy najpierw do Krzywej Hali. Gmach został wybudowany przez Niemców w latach 1942-1943 na planie długiego łagodnego łuku i miał stanowić jedną z pierzei Nowego Miasta.
Mijamy Halę i kierujemy się na wschód, w stronę centrum miasta. Zanim jednak dotrzemy do ścisłego Śródmieścia, odbijamy ulicą Płocką w kierunku południowo-zachodnim, gdzie znajduje się wieża ciśnień. To jedna z najbardziej oryginalnych budowli w Ciechanowie. Nie licząc zamku, rzecz jasna. W sąsiednich budynkach działa Park Nauki Tours.
W drodze powrotnej przecinamy przepływającą przez Ciechanów rzeczkę Łydynię (przy ul. 3 maja), by dotrzeć do neogotyckiej dzwonnicy na Farskiej Górze, gdzie powstała pierwsza warownia Ciechanowa, po której nie ma już śladu. Podobno w czasach przedchrześcijańskich istniała w tym miejscu pogańska świątynia.
Więcej o Farskiej Górze:
MAZOWIECKIE ROMANSE, TRAGEDIE I MIEJSCA MAGICZNE
Dziś w pobliżu znajdują się dwa zabytkowe kościoły. Ten pod wezwaniem Narodzenia Najświętszej Marii Panny to świątynia z początków XVI wieku. W 1807 r. opuszczony kościół został zajęty przez wojska Napoleona i przekształcony w piekarnię. Warto zwrócić uwagę na kaplicę Matki Boskiej – jej wystrój powstał według projektu profesora Wiktora Zina, autora popularnego niegdyś programu telewizyjnego „Piórkiem i węglem”.
Z kolei Kościół Nawiedzenia Najświętszej Maryi Panny powstał w pierwszej połowie XVI wieku w miejscu drewnianego poprzednika. We wnętrzu warto obejrzeć barokowy ołtarz główny i ambonę, XVIII-wieczną pietę i organy. W podziemiach kościoła znajdują się groby zakonników ze zlikwidowanego po powstaniu styczniowym klasztoru augustianów, który sąsiadował ze świątynią.
Idąc na północ ulicą 3 Maja miniemy Muzeum Szlachty Mazowieckiej z pamiątkami po dawnych mieszkańcach Północnego Mazowsza i z miniaturowymi przykładami rzemiosła charakterystycznego dla wsi mazowieckiej. Na razie nieczynne do odwołania w związku z pandemią koronawirusa.
Po przecięciu ulicy 17 Stycznia zauważymy pochodzący z połowy XIX wieku gmach ratusza z wieżą z herbami i zegarem. W okolicy warto zwrócić uwagę na jeden z najładniejszych budynków w Ciechanowie – kamienicę Brudnickich z 1912 roku.
Po krótkim spacerze po ciechanowskim rynku, kierujemy się ulicą Wodną w stronę Browaru Ciechan istniejącego od 1864 r. i docieramy do ulicy Zamkowej. To ona wiedzie do największej atrakcji miasta – Zamku Książąt Mazowieckich.
Niezdobyta twierdza Północnego Mazowsza
Szukaliście wzgórza zamkowego? Nic z tego. Nie oszukujmy się, Mazowsze to na sporym obszarze równina, w okolicach Ciechanowa wyglądająca, jakby jakiś olbrzym przejechał po niej wałkiem, a największy gotycki zamek na Mazowszu stoi na terenie płaskim jak naleśnik. Prawie. Za to sama twierdza wypiętrza się dumnie dwiema wieżami i murami obronnymi. Solidnymi nad wyraz i przez całe średniowiecze niezdobytymi przez najeźdźców. A było ich niemało: Pomorzanie, Prusowie, Jaćwingowie, Litwini, a później Krzyżacy. Ciechanowska warownia strzegła północnych granic księstwa i znakomicie wypełniała swoje zadanie.
Potężna budowla gotycka z dwiema okrągłymi basztami – Arsenałem i Basztą Więzienną –została wzniesiona za czasów księcia Siemowita III, jednego z najwybitniejszych książąt mazowieckich. Nikogo więc nie zdziwi, że zamek należy do najważniejszych atrakcji Szlaku Książąt Mazowieckich, a dokładnie – trasy Konrada Mazowieckiego, pierwszego księcia mazowieckiego, zapamiętanego przede wszystkim jako ten, który sprowadził na nasze tereny rycerzy-zakonników z czarnymi krzyżami…
Na terenie zamku mieści się oddział Muzeum Szlachty Mazowieckiej z doskonale wyposażonymi w multimedialny sprzęt dydaktyczny salami ekspozycyjnymi. Prezentowane są w nim dwie wystawy stałe poświęcone historii regionu: „Fakty i mity ciechanowskiego zamku” oraz „Księstwo Mazowieckie 1200-1526: intrygi, trucizny i smok, czyli 300 lat niezależnego Mazowsza”. Niestety, można będzie je odwiedzić dopiero po złagodzeniu obostrzeń związanych z pandemią.
Ale nic nie stoi na przeszkodzie, by podczas wizyty na zamku w Ciechanowie pobawić się w rozwiązywanie zagadki: gdzie został ukryty skarb księcia Janusza I? Według legendy bezcenne kosztowności są strzeżone przez straszliwego czarnego psa, którego można obłaskawić… głaskaniem.
Zobacz też:
MAZOWIECKA TWIERDZA W CIECHANOWIE
Romantyzm w neogotyku
Druga część wycieczki to wizyta w Opinogórze – wsi położonej osiem kilometrów od Ciechanowa. W przeszłości należała do rodu Krasińskich, z którego wywodził się jeden z naszych wieszczów romantycznych – Zygmunt, autor „Nie-Boskiej komedii”. Dziś Opinogóra Górna słynie z Muzeum Romantyzmu mieszczącego się w neogotyckim pałacyku z połowy XIX wieku. Pięknie odrestaurowany budynek otacza park w stylu angielskim.
Gdyby nie pandemia, w zameczku z wieżą ozdobioną mauretańskimi kolumnami można by było obejrzeć wystawę poświęconą Zygmuntowi Krasińskiemu, a w neogotyckiej oficynie dworskiej byłaby prezentowana jakaś interesująca wystawa czasowa. Za to nic nie stoi na przeszkodzie, by przejść się po parku otaczającym posiadłość, który jest bezpłatnie dostępny codziennie od godz. 8.00 do 16.00.
Zobacz też:
OPINOGÓRA. MAZOWIECKA STOLICA ROMANTYZMU
Ciekawostka
Pobyt w Ciechanowie i Opinogórze można połączyć z krótką wizytą we wsi Gołotczyzna, położonej 11 km na południe w kierunku Warszawy (znajduje się tam także stacja Kolei Mazowieckich).
Atrakcjami wsi są: dworek drobnoszlachecki wraz ze spichlerzem, przeniesiony z odległego o kilka kilometrów Mężenina-Węgłowice oraz willa „Krzewnia”, w której mieszkał i tworzył Aleksander Świętochowski. Wizytę w tym miejscu można zakończyć spacerem po parku (czynny w godz. 8.00-16.00; wstęp bezpłatny).
Coś na ząb
Qbatura Cafe & Hotel (Kilińskiego 4a, Ciechanów; na wynos w godz. 12.00-16.00) serwuje dania kuchni polskiej w nowoczesnym wydaniu, a także ciasta, przekąski i kawę.
Gdzie szukać informacji
Punkt Informacji Turystycznej przy Oddziale PTTK
ul. Warszawska 34, Ciechanów
tel. 604 173 457 (sugerowany kontakt telefoniczny)
Dojazd z Warszawy
– autem: do Ciechanowa (100 km), do Opinogóry (107 km)
– pociągiem do Ciechanowa: EIP/TLK (50/60 min), Koleje Mazowieckie (95 minut z dworca Warszawa Zachodnia)
– przejazd z Ciechanowa do Opinogóry – autobusem miejskim (linia nr 11; odjazd z placu Kościuszki), bilety do nabycia u kierowcy.
