Jedno z najmłodszych i najnowocześniejszych muzeów w Polsce. „Nareszcie Radom ma muzeum mówiące o jego historii!” – to najczęściej powracająca fraza w relacjach z jego otwarcia i pierwszych zwiedzań obok komplementów na temat umiejętnego wykorzystania technologii dla budowania opowieści o przeszłości. Instalacje, łączenie prastarych artefaktów z multimediami, podświetlenia, hologramy, VR nie mają olśnić widzów tylko pomóc im w zanurzaniu się w dawno minionej rzeczywistości. Oto muzeum godne miasta królewskiego, jednego z najstarszych polskich miast w Polsce.
Od piwnic aż po dach – ponad tysiąc lat
Na trzech kondygnacjach Domu Gąski i Esterki (Rynek 4/5) zaaranżowano wystawę ukazującą dzieje Radomia od IX wieku do roku 1945. Zwiedzanie warto zacząć od piwnic Kamienicy Esterki, gdzie prezentowany jest 10 – minutowy film o całej historii Radomia. W kolejnym pomieszczeniu można zapoznać się z historią badań archeologicznych na terenie najstarszego radomskiego grodu nazwanego w późniejszych latach Piotrówką.
Pierwszą salę poświęcono wczesnośredniowiecznym dziejom Radomia. Nowym rozwiązaniem jest prezentacja grodu z X wieku i współistniejących osad służebnych w specjalnie skonstruowanej niszy pod szklaną podłogą. Na specjalnych ekranach LCD prezentowane są inne obiekty związane z tamtym okresem. Całość ekspozycji łączy autentyczne artefakty z efektami multimedialnymi.
W kolejnej sali znajdują się artefakty związane ze Starym Radomiem (tereny wokół kościoła św. Wacława). W gablotach umieszczono zabytki odkryte podczas badań archeologicznych. Zainstalowano tu również trzy stanowiska VR (wirtualnej rzeczywistości). Dalsza część ekspozycji przedstawia dzieje miasta w XIV i XV stuleciu. Atrakcją tej części jest odtworzony średniowieczny kram kupiecki.
Na parterze Kamienicy Gąski opowiadane są wydarzenia związane z radomskim zamkiem i okresem szlacheckiej wolności. W tej części oprócz ekranów LCD z grami dla dzieci jest też przygotowane stanowisko do robienia pamiątkowych zdjęć w strojach z epoki.
Na piętrze zwiedzających przywita wnętrze gabinetu Walerego Przyborowskiego, radomskiego historyka z przełomu XIX i XX stulecia. Kolejna sala jest poświęcona dziejom miasta w okresie Księstwa Warszawskiego i Królestwa Polskiego. Trójwymiarowa animacja pozwala zobaczyć na własne oczy wyzwalanie Radomia przez wojska napoleońskie z rąk Austriaków w 1809 roku. Klimat pomagają lepiej poczuć umieszczone w tej sali repliki pięknych mundurów wojskowych z tamtego okresu.
Kolejna sala poświęcona jest wydarzeniom powstania styczniowego, a dalej, otwierając stylizowane drzwi, wchodzi się do Apteki pod Białym Orłem z oryginalnymi meblami z 1824 roku. Za apteką jeszcze jedna cudowna atrakcja: fotoplastykon, w którym można oglądać wszystkie stare fotografie ze zbiorów Muzeum im. Jacka Malczewskiego w Radomiu.
Dalszą część ekspozycji poświęcono gospodarce miasta w II połowy XIX wieku, miastu w czasach I wojny światowej oraz w XX-leciu międzywojennym. W ostatniej i zarazem największej sali można zobaczyć Radom w czasach okupacji hitlerowskiej. W tym pomieszczeniu będzie także wyświetlany animowany film w 3D podsumowujący dzieje Radomia od X wieku po czasy współczesne.
Dwie kamienice, jedno muzeum
Muzeum Historii Radomia jest oddziałem radomskiego Muzeum im. Jacka Malczewskiego i mieści się w kamieniczkach z arcyciekawą przeszłością, także wystawienniczą. Przytulone na Rynku do siebie od lat 50. XX wieku sprawiają z zewnątrz wrażenie równolatek, tymczasem Dom Gąski to najstarsza kamienica mieszczańska Radomia wybudowana w XVII wieku na zlecenie piekarza, ławnika i rajcy miejskiego, pana Gąski, a Dom Esterki powstał w połowie XX wieku jako nie do końca wierna rekonstrukcja (delikatnie rzecz ujmując) starej kamienicy. I od razu stała się siedzibą instytucji kulturalnej, bo Towarzystwa Przyjaciół Sztuk Pięknych.
W latach 70. połączono wnętrza kamienic tworząc w nich przestrzeń wystawienniczą Biura Wystaw Artystycznych. Po przemianach ustrojowych powstało tu Muzeum Sztuki Współczesnej, którego zbiory można obecnie podziwiać w Mazowieckim Centrum Sztuki Współczesnej „Elektrownia”, a po generalnym remoncie 13 sierpnia 2022 r. otwarto w kamienicach Muzeum Historii Radomia.
Wystarczyło kilka miesięcy, by Muzeum zapisało się w świadomości mieszkańców Radomia i turystów jako obowiązkowy punkt zwiedzania miasta. Przyznanie Muzeum nagrody dla Najlepszego Produktu Turystycznego Województwa Mazowieckiego 2022 roku przypieczętowało tę oczywistość.
