To tutaj rodziło się piękno literackiej polszczyzny i historia staropolskiej gościnności, gdy poeta pozwolił w wierszu przemówić lipie chroniącej gości przed letnim skwarem. Lipy już nie ma, ale po Janie Kochanowskim pozostało wiele pamiątek i miejsc wypełnionych spokojem i pięknem zapisanym w pieśniach i fraszkach. Zwoleń i jego okolice to fantastyczne miejsca nie tylko dla kontaktu z kulturową spuścizną. Można tu uprawiać turystykę pieszą i rowerową, odwiedzić rezerwaty przyrody, a nawet uprawiać sporty wodne.
Od neandertalczyka do mistrza renesansu
Zwoleń (leżący na skrzyżowaniu dróg krajowych nr 79 Warszawa – Sandomierz i nr 12 Radom – Lublin) posiada bogatą przeszłość. Prawa miejskie otrzymał prawie 600 lat temu z rąk Władysława Jagiełły, ale historia osadnictwa na tym terenie jest dużo starsza i liczy… ponad 65 tysięcy lat! Wykazały to badania archeologiczne, których wyniki można poznać dzięki wystawie prezentowanej na zwoleńskim rynku. Znalezione przez naukowców szczątki kostne dawnych zwierząt, m.in. mamuta, oraz krzemienne narzędzia neandertalczyków są jednymi z najstarszych śladów obecności człowieka na terenie dzisiejszej Polski!
Najstarszym zabytkowym budynkiem Zwolenia jest natomiast kościół parafialny p.w. Podwyższenia Krzyża Świętego. Z północnej strony świątyni znajduje się Kaplica Kochanowskich z kryptą, w której spoczywają szczątki Jana z Czarnolasu i jego rodziny.
W sąsiedztwie kościoła powstało Centrum Regionalne przy Nekropolii Jana Kochanowskiego z Muzeum Regionalnym. Jednym z jego najciekawszych eksponatów jest kielich Hieronima Kochanowskiego ofiarowany Bractwu Różańcowemu i relikwiarz z relikwiami Drzewa Krzyża Świętego.
Szlakiem mistrza Jana
Aby dotrzeć ze Zwolenia do najważniejszych miejsc związanych z ojcem literatury polskiej, można wyruszyć w dwóch kierunkach: na południe do miejsca jego narodzin lub na północny wschód, prosto do Czarnolasu.
Jan Kochanowski urodził się w 1530 roku w Sycynie, do której można dotrzeć drogą nr 79 jadąc ze Zwolenia w stronę Sandomierza. Archeolodzy odsłonili w dawnym sycyńskim parku fundamenty dworu z XIV w. Zidentyfikowano go jako rodową siedzibę Kochanowskich, a wkrótce potem odnowiono park i zadbano o położony w nim malowniczy staw.
Najbardziej znaną miejscowością kojarzącą się z mistrzem Janem jest Czarnolas, gdzie poeta spędził ostatnie lata życia. Jego dwór spłonął dawno temu, a na szczątkach budynku powstała neogotycka kaplica. W dworku Jabłonowskich wybudowanym w XIX w. mieści się Muzeum Jana Kochanowskiego, w którym prezentowana jest stała ekspozycja poświęcona życiu i twórczości autora „Trenów”. Z kaplicy, wykorzystywanej również do celów wystawowych, można przejść aleją lipową do miejsca, w którym rósł najsłynniejszy w Polsce liściasty podmiot liryczny. Dziś w miejscu lipy leży płaski kamień, a legenda mówi, że kto na nim usiądzie, zostanie obdarzony poetycką weną.
Przyrodnicza sielanka i aktywny wypoczynek
Spora część okolic Zwolenia to krajobrazy chronione i rezerwaty przyrody. Należy do nich m. in. Dolina Rzeki Zwolenki z cenną ostoją fauny i flory, a także zabytkowy zespół parkowy w Strykowicach Górnych, zespół pałacowo-ogrodowy w Jasieńcu Soleckim czy rezerwat leśny Miodne zamieszkiwany przez takie gatunki zwierząt jak bocian czarny czy bóbr. Na Ługach Helenowskich z kolei można zobaczyć łosie i żurawie.
Na terenie Zwolenia natomiast znajdują się tereny sportowo-rekreacyjne, które stwarzają doskonałe warunki dla miłośników aktywnego wypoczynku. Przy Zespole Szkół Rolniczo-Technicznych został oddany do użytku 15 listopada 2019 r. nowy kompleks sportowo-rekreacyjny z boiskiem treningowym do gry w piłkę nożną, bieżnią czterotorową, stanowiskiem do rzutu kulą, skoku w dal i wzwyż oraz siłownią plenerową. Przy ul. Chopina działają korty tenisowe, a w kompleksie sportowo-wypoczynkowym położonym nad zwoleńskim zalewem można skorzystać z wypożyczalni sprzętu wodnego oraz bazy noclegowej – domków kempingowych i pola namiotowego. Ośrodek funkcjonuje od maja do września .
Magdalena Walusiak.
WARTO ZOBACZYĆ
W ZWOLENIU
Kościół p.w. Podwyższenia Krzyża Świętego z Kaplicą Kochanowskich oraz Centrum Regionalne przy Nekropolii Jana Kochanowskiego
ul. Kard. Stefana Wyszyńskiego 30
Pomnik Jana Kochanowskiego z Urszulką dłuta Władysława Jani
plac Publicznego Gimnazjum im. Jana Kochanowskiego
Kompleks sportowo-wypoczynkowy nad zalewem, z domkami kempingowymi i polem namiotowym
ul. Sportowa 5
W SYCYNIE
Park krajobrazowy z pozostałościami dworu Kochanowskich
