„Piękna nasza Polska cała” – Centrum Folkloru Polskiego „Karolin” wita umieszczonym nad wejściem pierwszym wersem pieśni Wincentego Pola. Króciutka fraza z bocznej ściany wyjaśnia, do jakiej opowieści za chwilę trafi odbiorca: „folklor polski w muzyce, śpiewie, tańcu, stroju”.
PIĘTROWE ŁÓŻKA I DUCH MIRY
Centrum powstało w pałacu Karolin, legendarnej siedzibie zespołu Mazowsze. To właśnie tutaj w 1948 r. rozpoczęła się historia jednego z najsłynniejszych ambasadorów polskiej kultury. Miejsca odwiedzone na całym świecie przez tę grupę upamiętniają kamienie z nazwami miejsc, w których Mazowsze koncertowało.
To na początku miał być głównie chór. Tadeusz Sygietyński i Mira Zimińska-Sygietyńska, twórcy zespołu, przyjmowali zdolną młodzież z okolicznych wiosek, a później z całej Polski, w wieku od 13 do 18 lat. Pałac Karolin stał się dla tych młodych ludzi, często pozbawionych rodziny przez wojenną zawieruchę, domem, szkołą i miejscem pracy. Młodzi artyści spali tu na piętrowych łóżkach, uczyli się i zdawali egzaminy maturalne, przygotowywali się do występów i… uprawiali m.in. ziemniaki i buraki. Historię powstawania zespołu, jego codziennej pracy i tworzenia repertuaru opowiada pierwsza z sal ekspozycyjnych poświęcona Tadeuszowi Sygietyńskiemu.
Przejście przez nią daje szansę zajrzenia do gabinetu Miry Zimińskiej-Sygietyńskiej, który sprawia wrażenie tylko na moment opuszczonego przez gospodynię. I rzeczywiście, w siedzibie Mazowsza krążą opowieści o tym, że wieczorami można usłyszeć w tej części jej szybkie, niecierpliwe kroki . Podobno świadkami jej obecności bywają pracownicy, którzy zbyt długo zasiedzą się w pracy…
Historia zespołu Mazowsze i jego twórców to jeden z dwóch głównych wątków wystawy w Centrum Folkloru Polskiego. Wątkiem drugim, mocno i niemal w każdej z wystawowych sal splecionym z pierwszym jest opowieść o polskim folklorze.
WYCINANKI Z DREWNA I TAGI W REALU
Kurpie, Mazowsze Wschodnie z Podlasiem i Mazowsze Zachodnie, Wielkopolska i Kujawy, Pomorze, Warmia i Mazury, Śląsk i Małopolska – każdy z regionów ma swoją salę z precyzyjnie zaaranżowaną opowieścią. Jej elementami są zarówno eksponaty (kostiumy koncertowe Mazowsza, w tym także oryginalne stroje ludowe zgromadzone podczas etnograficznych poszukiwań, unikalne zdjęcia dokumentujące życie na wsi w pierwszej połowie XX wieku, instrumenty ludowe), multimedia, jak i sam wystrój poszczególnych sal (gigantyczne wycinanki kurpiowskie!), łącznie z indywidualnie dobranym dla każdego regionu kolorem oświetlenia.
Ekspozycja nie przytłacza nadmiarem materiałów i eksponatów – wszystkie elementy rozplanowano ze smakiem, dbając o przejrzystość przekazu i zachęcając jednocześnie do indywidualnych poszukiwań (chmury tagów na ścianach!).
ROZTAŃCZONA WYSTAWA
Wędrówka po pałacu Karolin to nie tylko poznawanie historii zespołu Mazowsze, polskiego folkloru prezentowanego w powiązaniu z ikoną polskiej kultury, ale też podążanie tropem polskich tańców ludowych i narodowych oraz charakterystycznych dla nich figur i ciekawych układów choreograficznych. Zarówno w salach ekspozycyjnych, jak i w korytarzach wykorzystywanych zresztą niegdyś przez zespół do ćwiczeń i prób, można natknąć się na monitory z rejestracją takich tańców jak polonez, mazur, kujawiak, oberek i krakowiak.
Całą tę choreograficzną opowieść zamykają prezentacje zatytułowane „Perła w koronie Rzeczypospolitej” oraz „Ambasador Kultury Polskiej” pokazujące największe osiągnięcia zespołu i jego niezwykłe artystyczne podróże.
Magdalena Walusiak
PAŁAC KAROLIN
Historia Pałacu Karolin sięga początku XX wieku. Towarzystwo Pomocy Lekarskiej i Opieki nad Umysłowo i Nerwowo Chorymi postanowiło zbudować sanatorium „dla niezamożnych i nerwowo chorych” na działce podarowanej przez Feliksa Bobrowskiego. Do budowy pałacu przystąpiono w 1909 roku przy wsparciu Karoliny Bobrowskiej, wdowy po darczyńcy ziemi. Od jej imienia pochodzi nazwa Karolin. Budynek, wzniesiony według projektu architekta Czesława Domaniewskiego, ukończono i oddano do użytku w 1911 roku.
Po I wojnie światowej ze względu na brak funduszy zawieszono działalność sanatorium, a budynek zajął Rosyjski Czerwony Krzyż. W 1923 roku pałac został wydzierżawiony Towarzystwu Dobroczynności. Kuracjusze wrócili do Karolina w 1932 roku, po generalnym remoncie zrujnowanego pałacu. Obok leczenia nerwowo chorych zaczęto prowadzić również działalność komercyjną i wynajmować pokoje wczasowiczom. Karolin stał się jednym z droższych ośrodków wypoczynkowo-leczniczych w Polsce, do którego chętnie przyjeżdżali uciekający od zgiełku miasta artyści i literaci.
Jeszcze przed II wojną światową w pałacu bywała Mira Zimińska wraz ze swoimi przyjaciółmi. Towarzystwo Pomocy Lekarskiej i Opieki nad Umysłowo i Nerwowo Chorymi rozwiązano w 1947 roku. W Pałacu Karolin miał powstać szpital lub sanatorium dla wysoko postawionych osób w państwie, jednak ostatecznie narodził się pomysł, aby przeznaczyć go na siedzibę zespołu ludowego, którego powstaniem miał się zająć Tadeusz Sygietyński. Z końcem 1948 roku do Karolina zaczęła przybywać pierwsza młodzież. Kiedy w 1949 roku Państwowy Zespół Ludowy Pieśni i Tańca „Mazowsze” oficjalnie rozpoczął działalność, budynek pałacu w całości przekazano na jego użytek.
Z materiałów Zespołu Mazowsze
Do Karolina, znajdującego się w zacisznej otulinie Lasu Młochowskiego, z łatwością można dotrzeć kolejką WKD (stacja Otrębusy). W okolicy warto wybrać się na wycieczkę pieszą lub rowerową, by podziwiać jeden z najpiękniejszych drzewostanów dębowo-sosnowych na Mazowszu.
