Żyrardów słynie z lniarskich tradycji i unikalnej na skalę europejską osady fabrycznej, przykład doskonale zachowanego XIX-wiecznego miasta przemysłowego. Ale Żyrardów był także prekursorem idei miasta ogrodu. Dzięki przeprowadzonej niedawno rewaloryzacji miejskich terenów zielonych udało się wyeksponować pierwotne założenia twórców osady fabrycznej, w których roślinność stanowiła ważny element kompozycyjny i funkcjonalny.
Osada fabryczna pełna zieleni
W trakcie rewaloryzacji odnowione zostały niemal wszystkie obszary zieleni w mieście – parki, skwery, place, a nawet pasy roślinności przyulicznej. Pojawiły się tysiące nowych drzew, krzewów i kwiatów rabatowych. Wytyczono ścieżki z naturalnej nawierzchni mineralnej oraz kostki betonowej. Uroku i funkcjonalności dodają nowe elementy małej architektury oraz oświetlenie. W obszarze zabytkowym przywrócono terenom zielonym ich historyczny charakter.
Oto kwintesencja Żyrardowa! Zieleń otula monumentalne obiekty byłej fabryki, wypełnia podwórka dawnych domów robotniczych i kontrastuje z czerwoną cegłą. Warto skorzystać z uroków jesieni i zobaczyć, jak Żyrardów pielęgnuje tradycje miasta ogrodu.
Pierwszy park dla robotników
Z dworca PKP do zabytkowej osady fabrycznej prowadzi aleja Partyzantów, wzdłuż której znajduje się zagospodarowany na nowo teren pierwszego parku dla robotników.
Cały park oraz alejki spacerowe otoczono niskimi żywopłotami. Odtworzono aleje kasztanowe, posadzono również duże lipy i klony. Pojawiły się tu takie gatunki roślin jak trzmielina, czarny bez, ligustr pospolity, kalina koralowa, szałwia omszona, bodziszek i krwawnica pospolita.
Droga do serca osady
Do osady fabrycznej można dojść ulicą Kościuszki. Dwujezdniowa ulica biegnąca wzdłuż kwartałów domów robotniczych całkowicie zmieniła swoje oblicze. Starą lipową aleję uzupełniono młodymi drzewami, a pasy wzdłuż jezdni ozdobiono grupami bylin i krzewów. Szeleszczą tu bodziszki, trzmielina, podagrycznik, a ład kompozycyjny wprowadzają żywopłoty z ligustra.
Docieramy do serca osady fabrycznej: placu Jana Pawła II, gdzie nowa roślinność, poprzez symetryczny układ nasadzeń, podkreśla reprezentacyjny charakter miejsca: stożki cisów, rabaty przy trawnikach wypełnione wieloma gatunkami krzewów i bylin… Ich różnorodność sprawia, że o każdej porze dominują inne barwy: najpierw fioletowa szałwia, w środku lata królują różowe róże, a jesienią czerwieni się kalina koralowa.
Dawna fabryka i dzielnica elity
Z placu Jana Pawła II jest już tylko kilka kroków do głównej bramy dawnej fabryki. Wchodzimy na poprzemysłowy teren zwany Centralą, gdzie dominują monumentalne obiekty postindustrialne. Wśród nich, nad brzegiem tzw. Stawu Górnego, kryje się zielony zaułek – skwer im. inż. Władysława Srzednickiego. Można tu znaleźć wśród roślinności kameralne miejsca wypoczynku oraz zadaszoną membranami siłownię plenerową. Nad brzegiem stawu znajduje się drewniany taras widokowy oraz polana piknikowa.
Ulicą Nowy Świat dotrzemy do Parku Miejskiego im. Karola Augusta Dittricha. Założony w końcu XIX w. w stylu krajobrazowo- naturalistycznym, z układem wodnym i licznymi mostkami, był miejscem wypoczynku fabrycznej elity. W otoczeniu parkowej zieleni znajduje się reprezentacyjna willa jednego z właścicieli fabryki, Karola Dittricha, dziś – siedziba Muzeum Mazowsza Zachodniego.
