W dawnej fabryce lnu w Żyrardowie tkaniny znów zostaną pokolorowane! W Muzeum Lniarstwa powstanie film instruktażowy poświęcony drukowi sitowemu na tkaninach. To najbardziej odpowiednie miejsce do zrealizowania takiej produkcji: właśnie w byłych Zakładach Lniarskich znajduje się największa na świecie kolekcja wielkoformatowych szablonów sitodrukowych!
Co więcej, Muzeum mieści się w dawnej drukarni żyrardowskiej fabryki. To tutaj przygotowywano szablony i nadrukowywano wielobarwne wzory: motywy kwiatowe, zwierzęce i abstrakcyjne, wzory świąteczne lub okolicznościowe. W niejednym polskim domu do dziś znajdują się kolorowe obrusy, barwne wspomnienia po dawnych Zakładach Lniarskich w Żyrardowie, ale mało kto wie, że większość z nich ozdabiano właśnie w technice sitodruku, która powstała prawie tysiąc lat temu!
Początków sitodruku można szukać w Chinach jeszcze przed XII wiekiem. Z dorobku Chińczyków skorzystali Japończycy, którzy właśnie druk sitowy zastosowali do barwienia tkanin na kimona. Na Europę przyszła kolej dopiero w XVII w., a żyrardowska fabryka zaczęła stosować tę technikę do ozdabiania tkanin w okresie międzywojennym wieku XX. Początkowo produkcja bazowała na ręcznym druku, który w 1960 roku został zmechanizowany i rozwinięty na skalę przemysłową, służąc do zautomatyzowanego drukowania dużych i skomplikowanych wielokolorowych wzorów.
Dokładnie rzecz ujmując: w Zakładach Lniarskich w Żyrardowie stosowano technikę sitodruku płaskiego filmowego. Polega ona na rozprowadzeniu farby za pomocą ruchomej rakli po całej powierzchni szablonu sitodrukowego (siatki z wzorem naciągniętej na ramę) oraz przetłoczeniu jej przez niezakryte oczka siatki. Stosowanie sitodruku w przemyśle włókienniczym było bardzo wydajne i powtarzalne ze względu na możliwość wielokrotnego używania raz przygotowanych szablonów.
Zamknięcie fabryki w 1999 r. oznaczało koniec produkcji, a więc i barwienia tkanin. Większość szablonów sitodrukowych trafiła na złom. Na szczęście część z nich (ponad 600 sztuk) ocalała i trafiła do Muzeum Lniarstwa w Żyrardowie tworząc największą na świecie kolekcję wielkoformatowych szablonów sitodrukowych. Kilkadziesiąt z nich zaprezentowano na wystawie zatytułowanej „Tkane sita”.
Muzeum Lniarstwa i Lokalna Organizacja Turystyczna Mazowsza Zachodniego planowały zorganizowanie w dawnej fabryce lnu bezpłatnych warsztatów sitodrukowych, jednak zrealizowanie tego planu nie jest na razie możliwe z powodu pandemii. Zamiast zajęć dla ograniczonej liczby uczestników powstanie zatem film instruktażowy prezentujący wykonanie nadruku metodą druku sitowego z wykorzystaniem oryginalnych wzorów stosowanych w żyrardowskiej fabryce w XX wieku.
Produkcję zrealizowaną w ramach projektu „SITOdruk” i dofinansowaną przez miasto Żyrardów będzie można obejrzeć w przyszłym roku na stronach internetowych Muzeum Lniarstwa i Lokalnej Organizacji Turystycznej Mazowsza Zachodniego oraz w ich mediach społecznościowych.
