Warszawiacy i pasjonaci sztuki z całej Polski czekali na ten moment od lat – 25 października otwarto drzwi do nowego gmachu Muzeum Sztuki Nowoczesnej. To pierwszy powojenny budynek w Warszawie, który powstał z myślą o sztuce współczesnej. Gmach zaprojektował nowojorski architekt Thomas Phifer.
Marszałkowska 103
Muzeum Sztuki Nowoczesnej stanęło pod numerem 103, wzdłuż zachodniej strony ulicy Marszałkowskiej. Ma niemal 20 tys. metrów kwadratowych powierzchni i składa się z sześciu kondygnacji skupionych wokół monumentalnej, centralnej klatki schodowej. Na dwóch poziomach wystawowych znajdują się też pomieszczenia z panoramicznymi oknami wychodzącymi na ulicę Marszałkowską i południową część placu Defilad.
– Długo czekaliśmy na ten gmach, ale wreszcie jest. Dziś możemy zaprosić warszawianki i warszawiaków do Muzeum Sztuki Nowoczesnej w Warszawie. To jest muzeum o was i dla was, które nie tylko celebruje sztukę współczesną, ale też podkreśla wielką zmianę, jaka się w mieście dokonuje – mówiła Joanna Mytkowska, dyrektorka Muzeum Sztuki Nowoczesnej podczas uroczystego otwarcia. – Mam nadzieję, że będziecie tu przychodzić, że miejsce to stanie się częścią codziennego życia stolicy. Jest to największe marzenie zespołu MSN-u – dodała Joanna Mytkowska.
Otwarty dla mieszkanek i mieszkańców parter muzeum, gdzie będzie działać kawiarnia oraz muzealna księgarnia, został zaplanowany jako miejsce realizacji programu publicznego i integracji różnych dziedzin sztuki. Do pracy przy tych wydarzeniach muzeum będzie zapraszać inne instytucje kultury oraz NGO-sy.
Jedyna taka kolekcja
Muzeum Sztuki Nowoczesnej jest pierwszym powojennym muzeum w Warszawie, zbudowanym jako nowe miejsce dla sztuki współczesnej. Inne oddawane w ostatnich latach placówki są muzeami tematycznymi czy narracyjnymi, jak chociażby Muzeum Historii Polski czy Muzeum Historii Żydów Polskich POLIN.
Do obecnej siedziby przy ul. Marszałkowskiej muzeum przeniesie swoje zbiory z kilku innych dotychczas działających miejsc. A kolekcja MSN-u nie jest mała – obecnie liczy ponad 2600 obiektów i stale rośnie. Jest ona poświęcona sztuce tworzonej w Polsce głównie po 1989 roku i na świecie. Nie ma w Polsce innej instytucji z kolekcją tego rodzaju.
Unikalne są też zbiory archiwalne MSN-u zwane Archiwum Artystek i Artystów. To np. publikacje, dokumentacje fotograficzne, teksty artystów, listy i dokumenty prywatne oraz oficjalne pisma, odsłaniające codzienne życie artystów takich jak: Zofii Rydet, Aliny Szapoczniokow, Wojciecha Fangora, Eustachego Krasińskiego czy Tadeusza Rolkego.
– Dziś spełniają się marzenia. Kilkanaście lat temu mieliśmy takie marzenie – powstał program rozwoju kultury w stolicy: Warszawa miasto kultury i obywateli. Dzisiaj kiedy otwieramy Muzeum Sztuki Nowoczesnej myślę, że to jest początek spełnienia tego marzenia. Nowe Centrum Warszawy to właśnie miejsce kultury, pełne zieleni, otwarte i przyjazne dla mieszkańców – mówiła Aldona Machnowska-Góra, zastępczyni prezydenta m.st. Warszawy.
Co po otwarciu?
Jak zapewnia Joanna Mytkowska program otwarcia ma zachęcić odwiedzających do doświadczania nowego budynku, zapoznania się z jego możliwościami i rozwiązaniami architektonicznymi. Dlatego przygotowano ponad 100 różnych wydarzeń.
Muzyczne otwarcie muzeum rozpoczęła Kim Gordon, ikona amerykańskiej sceny alternatywnej, nazywana sumieniem sceny alternatywnego rocka lat 80. i 90. Na najbliższe pięć dni przygotowanych zostało ponad 40 pokazów tanecznych i performatywnych w 12 salach nowego budynku. Artystki i artyści zaproszeni do udziału w programie to twórcy o ugruntowanej pozycji, ale także przedstawiciele najmłodszego pokolenia. Będzie można zobaczyć także spektakle polskiej społeczności tańca rozproszonej po Europie i rzadko prezentującej swoje dokonania w Warszawie.
Zaplanowano także nocny program filmowy. W repertuarze można zobaczyć kino gatunkowe, filmy artystek i artystów, dokumenty i animacje, a także spotkać się z ich twórcami. Wyświetlane będą też produkcje z bogatych zbiorów muzeum. W przyszłości program wydarzeń Kinomuzeum obejmie przeglądy filmowe towarzyszące wystawom, festiwale, retrospektywy i przeglądy tematyczne oraz bogatą ofertę edukacyjną dla osób w każdym wieku.
Otwarcie i pierwsze tygodnie działania Muzeum Sztuki Nowoczesnej w Warszawie w nowym budynku to przede wszystkim prezentacja kilku wielkoskalowych rzeźb i instalacji polskich i światowych artystek. Wyeksponowanie wybranych dzieł w przestrzeniach poszczególnych galerii pozwoli wydobyć walory architektoniczne nowej siedziby. Wernisaż pierwszej wystawy kolekcji Muzeum Sztuki Nowoczesnej zaplanowano na 21 lutego 2025 roku.
Artyści dla nowego gmachu
W MSN-ie nie zabraknie nowych dzieł sztuki. Prace na otwarcie gmachu przygotowali znani polscy artyści: Agnieszka Polska, Zbigniew Libera, Karolina Jabłońska, Wojciech Bąkowski.
Multimedialna „Przepowiednia” Agnieszki Polskiej to losowo wyświetlane, krótkie wróżby, które będą pojawiać się na białej fasadzie budynku. Z kolei Zbigniew Libera zaprezentuje pracę pod roboczym tytułem „Inwazja na muzeum”, powstałą w ramach publicznej sesji zdjęciowej wykonanej w nieoddanym jeszcze do użytku budynku MSN-u. Jednym z dzieł prezentowanych w nowo otwartej siedzibie jest również wielkoskalowy obraz Karoliny Jabłońskiej „Słoiki 2024”. Tetraptyk o wymiarach 250 cm x 760 cm eksponowany będzie w kawiarni. Kolejną pracę, która stanie się częścią nowego gmachu, stworzył Wojciech Bąkowski. Jest to instalacja dźwiękowa zainstalowana w podcieniach budynku.
Muzeum sztuki dziełem Thomasa Phifera
Budynek Muzeum Sztuki Nowoczesnej to dzieło amerykańskiego architekta Thomasa Phifera, ucznia znanego modernisty Richarda Meiera. Bryła wyraźnie nawiązuje do modernistycznej tradycji urbanistycznej tej części Warszawy i komponuje się z budynkami Ściany Wschodniej oraz Pałacem Kultury i Nauki.
– Kiedy przyjechałem tu 10 lat temu, poczułem tego niezwykłego, nowego ducha, który stał się początkiem pomysłu na to miejsce. Wiele spotkań, rozmów i podpisanych umów doprowadziło do tego, że dziś możemy zebrać się w Muzeum Sztuki Nowoczesnej. Dla mnie, architekta, to niezwykłe uczucie, kiedy patrzę na ten gmach – pięknie wykonany z betonu, drewna i stali nierdzewnej. Wszystko tutaj zostało stworzone przez lokalnych rzemieślników. Świadomość, jak wiele ten gmach oznacza dla Warszawy i Polski, jest dla mnie powodem do dumy – wyznaje Thomas Phifer, pomysłodawca i twórca budynku.
Sam budynek MSN-u ma prostą formę zbudowaną na planie dwóch prostokątów. Składa się z sześciu kondygnacji – czterech naziemnych i dwóch podziemnych – łącznie to blisko 20 tys. m kw. powierzchni, z czego 4,5 tys. m kw. to przestrzenie ekspozycyjne. Całość skupiona jest wokół monumentalnej dobrze oświetlonej klatki schodowej. Tworzą ją dwubiegowe schody, po których swobodnie można się przemieszczać w stronę przestrzeni wystawienniczych znajdujących się na wyższych piętrach.
Przestrzenie wystawowe, edukacyjne i kino
Wystawy będzie można oglądać w czterech galeriach znajdujących się na pierwszym i drugim piętrze. Dwie szczytowe galerie doświetlane są naturalnym światłem rozproszonym przez świetliki rozmieszczone na dachu. Niższe galerie zapewnią bezpieczną ekspozycję pracom wymagającym bardziej rygorystycznych warunków oświetleniowych. Na piętrach znajdują się także pokoje do odpoczynku, swobodnej rozmowy albo zajęć edukacyjnych.
Ciekawie wygląda także parter budynku z wejściami od ul. Marszałkowskiej i od strony pasażu. To tutaj znajdują się całkowicie przeszklone foyer, audytorium, przestrzeń edukacyjno-wykładowa, galeria ekspozycji czasowej, sklep i kawiarnia. Wszystkie przestrzenie na parterze spełniają funkcje publiczne i są widoczne z zewnątrz.
Na pierwszej kondygnacji podziemnej zaprojektowano kino z widownią mieszczącą 150 osób, przestrzeń edukacyjną, pracownie konserwatorskie, magazyny i pomieszczenia techniczne. Z kolei na drugiej kondygnacji zaplanowano pomieszczenia do przechowywania i konserwacji dzieł sztuki oraz pozostałe pomieszczenia techniczne. Przestrzeń przed muzeum zaplanowana została jako forum – miejsce działań kulturalnych, łącznik pomiędzy placem Centralnym a Parkiem Świętokrzyskim.
Całość zbudowana została ze szlachetnego białego betonu architektonicznego. MSN to pierwszy w Polsce i największy w Europie budynek o podwieszanej fasadzie z betonu. Warszawskie Muzeum Sztuki Nowoczesnej to także pierwszy w Europie budynek zaprojektowany przez Thomasa Phifera, architekta, autora projektów licznych muzeów na świecie, np.: the North Carolina Museum of Art in Raleigh w Karolinie Północnej, Glenstone Museum w Potomac w Maryland.
Więcej informacji na temat bieżącej działalności MSN-u i programu otwarcia znajduje się na stronie: artmuseum.pl.
