Jedlińsk to jedyna miejscowość na świecie, w której Śmierć zostaje pokonana i na chwilę traci władzę. Dzieje się tak co roku w zapustny wtorek podczas ludowego obrzędu ścięcia Śmierci, zwanego kusakami. W 2020 roku ostatni wtorek karnawału wypada 25 lutego. Przejęcie władzy od wójta przez uczestników zapustnych harców odbędzie się na jedlińskim Rynku o 13.00, a inscenizacja sądu nad Śmiercią i ścięcia okrutnicy – o 15.40.
W zapustny wtorek od rana krąży po Jedlińsku wieść przekazywana przez Kantego, kościelnego odźwiernego, że pod Spaloną Groblą śpi Śmierć. Wcześniej upiła się do nieprzytomności i nawet kosę zgubiła w Tocznem. Mieszkańcy, poruszeni wiadomością, prowadzeni przez Kantego, wyruszają na podmiejskie łąki, gdzie łapią Śmierć, mocno ją wiążą postronkami, a następnie w triumfalnym pochodzie prowadzą na rynek. Tam czekają już burmistrz wraz z ławnikami.
Zaczyna się rozprawa w sądzie. Wysłuchawszy oskarżeń sąd wydaje wyrok i wzywa kata. Kat ścina głowę Śmierci. Z głowy sypie się popiół, a z fałdów śmiertelnej koszuli wyskakuje czarny kot – wyobrażenie duszy. Po ścięciu na szafocie pojawia się anioł ostrzegający wszystkich, że Śmierć nadal jednak będzie zbierać swoje plony. Kat kładzie zwłoki Śmierci na sanie ciągnięte przez dzieci i dorosłych. Objechawszy osadę, dostarczają zwłoki burmistrzowi, aby spisać akt zgonu. Następnie wyprawiają Śmierci pogrzeb i stypę w karczmie, bawiąc się i tańcząc do północy.
Pierwsza wzmianka o obrzędzie pojawiła się 22 lutego 1860 r. w warszawskiej „Gazecie Codziennej”. Był to przedruk listu księdza Jana Kloczkowskiego, ówczesnego proboszcza parafii w Jedlińsku, który opisuje zapustne widowisko. Jednakże początki tego zwyczaju są znacznie starsze. Ścinanie Śmierci jest obrzędem kończącym karnawał i zimę. Według niektórych teorii początków zwyczaju można szukać już w XVI lub XVII wieku, gdy w różnych stronach Polski i Europy niszczono kukły uosabiające zimę poprzez ich ścinanie, topienie bądź palenie. Znamy te zabawy powszechnie jako topnienie Marzany.
Ciekawostką jest, że wszystkie postaci występujące w widowisku, w tym także kobiece, grają mężczyźni. Najliczniejszą grupę przebierańców, zwanych kusakami, stanowią diabły.
