Skansen w Kuligowie to miejsce z duszą. Kawałek własnej oddał mu Wojciech Urmanowski, twórca i gospodarz maleńkiej prywatnej wioski, której sercem jest kuźnia z pełnym wyposażeniem. Można odnieść wrażenie, że kowal wyruszył gdzieś niedawno, ale powinien niedługo wrócić, by na nowo rozpalić ogień w palenisku. Miechy tylko czekają na rozniecenie żaru.
Zaczęło się od rodzinnej kuźni…
Ta kuźnia to był początek gigantycznej kolekcji. Należała do rodziny pana Wojciecha i przebyła kilkadziesiąt kilometrów z Janowa, by stanąć nad Bugiem w Kuligowie. Do niej dołączył kolejne budynki (tak, pan Wojciech ma w swoich zbiorach całe chaty!): wozownia, obora, stodoła i spichlerz, wiejska chałupa z wyposażeniem, a także karczma. Na terenie skansenu można też podziwiać „wydziergane” piłą spalinową w drewnie rzeźby Marka Gołaszewskiego!
A do tego tysiące sprzętów i wiejskich narzędzi, które można odkrywać godzinami. Olbrzymia kolekcja wozów i powozów (samych lamp kilkadziesiąt!), dziesiątki rzeźb, płotki z patyków i ten niezwykły nastrój, który podbija serca nie tylko turystów.
Zauroczeni filmowcy
Bo zrekonstruowaną wioską sprzed stulecia zachwycił się w ostatnich 20 latach niejeden filmowiec. To właśnie tutaj realizowane były zdjęcia do filmu Jana Jakuba Kolskiego „Jasminum” i do ekranizacji „Pornografii” Witolda Gombrowicza. Ponad tysiąc kuligowskich eksponatów „wystąpiło” również w ekranizacji Fredrowskiej „Zemsty” zrealizowanej przez Andrzeja Wajdę.
Miłośnicy polskiego kina odnajdą w okolicy skansenu krajobrazy znane nie tylko z filmów Kolskiego: pobliskie łąki można było zobaczyć w finałowej scenie „Rysia” Stanisława Tyma, a nadbużańskie pejzaże z rozlewiskami pełnymi kwitnących nenufarów do złudzenia przypominają miejsce, w którym Józef Tolibowski zbierał kwiaty na bukiet dla głównej bohaterki „Nocy i dni”.
Nadbużańskie krajobrazy i inne atrakcje
Bo tutejsza okolica to cudowne zakole Bugu, nadbużańskie łąki, starorzecza i rozlewiska. Zaledwie kilka kilometrów dalej Bug łączy się z Narwią, a obie rzeki rozlewają się za Serockiem w „mazowiecki Bałtyk” czyli Jezioro Zegrzyńskie. Żeby tu dotrzeć autem wystarczy odbić za Radzyminem w stronę Bugu z trasy Warszawa – Białystok. Chętnie zaglądają tu również rowerzyści korzystający z nadrzecznego szlaku.
Miejsce w niektórych kręgach uważane jest za kultowe. Przyciąga miłośników sielskiego klimatu, przeszłości oraz… dobrej kuchni, ponieważ co jakiś czas odbywają się tu warsztaty w ramach projektu „Kuligowskie Specjały – Nadbużańskie dziedzictwo kulinarne” poświęcone np. serom podpuszczkowym czy domowym przetworom. Na miejscu można też zjeść, jak komentują goście, „dobre jedzonko”, na przykład zupę rybną, bliny ze śledziem lub łososiem, chłodnik litewski z jajem, a obiadek zakończyć domową szarlotką.
W skansenie organizowane są również lekcje dla młodzieży, plenery artystyczne oraz zjazdy kolekcjonerów. Można też przyjechać prywatnie, ponieważ ośrodek jest przystosowany do przyjmowania zwiedzających indywidualnych i grupowych, także wycieczek szkolnych.
Godziny zwiedzania:
– od 1 czerwca do 31 sierpnia: 11:00 – 17:00 od wtorku do niedzieli, w poniedziałki zamknięte;
– od 1 września do 15 października: 11:00 – 17:00 (sob, niedz, święta).
